Wprowadzenie korzystnych zmian w aranżacji wnętrz wiąże się niekiedy z koniecznością wyburzenia lub przestawienia ściany. W ten sposób możemy uzyskać bardziej funkcjonalną, komfortową czy lepiej doświetloną przestrzeń. Trzeba jednak wiedzieć, że nie każdą przegrodę możemy usunąć – dlatego planując taki generalny remont, musimy najpierw ustalić, które ściany są nośne, a które działowe.

Ściana nośna – podstawa konstrukcji

Ściany nośne pełnią niezwykle istotną funkcję w konstrukcji budynku, ponieważ przenoszą obciążenie stropów na fundamenty – muszą więc być zaprojektowane i wykonane w pełni zgodnie z obowiązującymi wymogami i przepisami. Od prawidłowego, bezbłędnego wykonania ścian nośnych zależy bezpieczeństwo domowników, ale również komfort użytkowania domu – takie ściany powinny bowiem charakteryzować się określonymi parametrami izolacyjności cieplnej i akustycznej, optymalną nośnością i ognioodpornością.

Ze względu na kluczową rolę, jaką odgrywają ściany nośne, ich wyburzanie jest zdecydowanie niewskazane – skutkiem takiego działania może być nawet katastrofa budowlana.

Ściany działowe i ich funkcja

Ściany działowe służą przede wszystkim wytyczaniu granic poszczególnych pomieszczeń i nie mają aż tak ogromnego znaczenia dla konstrukcji i bezpieczeństwa całego domu. Ich nośność musi być dostosowana jedynie do własnego ciężaru ściany oraz ewentualnie do elementów, jakie chcemy na niej zamontować, np. półek, szafek kuchennych, cięższych obrazów itp.

Ściany działowe są stawiane już po wybudowaniu ścian nośnych. Najczęściej są wykonane z bloczków z betonu komórkowego, niekiedy również z płyt gipsowo-kartonowych. Tego rodzaju ścianę możemy zburzyć czy postawić w innym miejscu, np. w trakcie remontu czy renowacji domu.

Jak odróżnić ściany nośne od ścian działowych?

Planując generalny remont, połączony ze zmianą układu i aranżacji pomieszczeń, należy upewnić się, które ściany są działowe, a które nośne. Najprostszym i najpewniejszym sposobem jest oczywiście sprawdzenie tego w projekcie budynku. Nie zawsze jest to jednak możliwe, zwłaszcza w przypadku starych domów lub mieszkań w blokach czy kamienicach. Jeżeli nie mamy dostępu do projektu, możemy określić rodzaj ściany, korzystając z innych metod.

• Określenie grubości ściany. Ściana działowa jest co najmniej o kilka centymetrów cieńsza niż ściana nośna – w przypadku pierwszej z nich standardowa grubość (łącznie z warstwą tynku) wynosi najczęściej ok. 16 cm, zaś ściana nośna to najczęściej przegroda o grubości powyżej 20 cm. Najłatwiej będzie to sprawdzić, jeżeli w danej ścianie znajdują się drzwi lub sam otwór drzwiowy. W przeciwnym wypadku możemy posłużyć się wiertarką i przewiercić ścianę na wylot – na podstawie długości wiertła określimy wówczas grubość ściany. Wykonując tego rodzaju pomiary, trzeba jednak mieć na uwadze technologię, w jakiej został zbudowany dom: w niektórych budynkach ściany nośne są żelbetowe, a to oznacza, że mogą być nieco cieńsze. Jeśli zatem nie mamy dostatecznej wiedzy na temat konstrukcji budynku, nietrudno o pomyłkę.
• Skucie fragmentu tynku na styku ściany i stropu. Oprócz grubości, warto sprawdzić również wysokość ściany. Ściana działowa, która nie musi przenosić dodatkowych obciążeń, jest niższa, zaś na połączeniu ściany i stropu znajduje się przerwa dylatacyjna. Wystarczy zatem skuć kawałek tynku w tym miejscu i sprawdzić, czy pomiędzy ścianą a stropem znajduje się warstwa zaprawy wypełniającej dylatację – jeżeli tak, to możemy założyć, że jest to ściana działowa.

Nawet jeżeli obie powyższe metody umożliwią nam dość klarowną ocenę rodzaju ściany, przed podjęciem decyzji o wyburzeniu warto skonsultować się jeszcze z fachowcem, zwłaszcza jeśli mamy do czynienia ze starym budownictwem. Dzięki temu unikniemy niepotrzebnego ryzyka i dodatkowych kosztów związanych z popełnieniem błędu w tym zakresie.

Wyburzenie ściany – czy potrzebne jest pozwolenie?

Planując wyburzenie lub przestawienie ściany działowej, warto zastanowić się, czy taką ingerencję musimy najpierw zgłosić odpowiednim organom. Jeżeli wyburzenie kwalifikowałoby się jako przebudowa, wówczas potrzebne byłoby pozwolenie lub przynajmniej zgłoszenie. Jednak zgodnie z wyrokami Naczelnego Sądu Administracyjnego, tego rodzaju prace powinny być określane mianem konserwacji lokalu, ponieważ nie wpływają na takie parametry, jak np. wysokość pomieszczeń czy liczba kondygnacji, w związku z czym pozwolenie nie jest wymagane. Komplikacje mogą pojawić się w sytuacji, gdy chcemy wyburzyć ścianę w mieszkaniu, które mieści się w budynku administrowanym przez spółdzielnię mieszkaniową – wtedy lepiej upewnić się, czy administrator nie będzie stwarzał nam problemów, jeżeli zburzymy ścianę działową bez uprzedniego zgłoszenia.

Jak wyburza się ścianę działową?

Kiedy mamy już wszystkie niezbędne informacje dotyczące rodzaju ściany, konstrukcji, materiałów i formalności, możemy przystąpić do wyburzania. W przypadku ściany gipsowo-kartonowej wyburzenie będzie stosunkowo proste: najpierw ustalamy, w których miejscach znajduje się metalowy szkielet, a następnie wykonujemy nacięcia wzdłuż pionowych elementów owego szkieletu. Wycinanie płyty gipsowo-kartonowej zaczynamy od dołu. Następnie nacinamy płytę poziomo, przy linii stropu i podłogi. Po wykonaniu wszystkich nacięć „wypychamy” płytę gipsowo-kartonową, po czym demontujemy stelaż.

Jeżeli ściana działowa jest murowana, wyburzanie rozpoczynamy od góry, usuwając najpierw cegły lub bloczki betonowe z pierwszego rzędu pod stropem, pośrodku rozpiętości ściany. Następnie rozbieramy resztę ściany, wykuwając poszczególne cegły – w ten sposób przynajmniej część z nich będzie nadawała się do ponownego użycia, np. jeśli chcemy przesunąć ścianę w inne miejsce.

Wznoszenie nowej ściany działowej

Nową ścianę działową możemy wznieść w technologii murowanej lub szkieletowej. Pierwsza z nich jest bardziej pracochłonna, ale za to bardziej wytrzymała i solidna oraz mniej obciążona ryzykiem popełnienia błędów wykonawczych. Z kolei ściana montowana na stelażu nie wymaga żadnych zaawansowanych przygotowań ani robót mokrych – możemy bez problemu postawić ją na już wykończonej podłodze i bez ingerencji w tynk na suficie.

Do budowy ściany murowanej zazwyczaj wykorzystuje się beton, silikaty lub ceramikę, podczas gdy w przypadku ścian szkieletowych materiałem pełniącym funkcję poszycia może być zarówno płyta gipsowo-kartonowa, jak też gipsowo-włóknowa czy drewnopochodna (wiórowa, MDF, OSB). Aby zapewnić optymalny poziom izolacyjności cieplnej i akustycznej, należy również zastosować odpowiedni materiał izolacyjny, np. wełnę mineralną.

Decydując się na ścianę murowaną, musimy najpierw skuć tynki ze ścian sąsiadujących oraz usunąć wszystkie warstwy podłogi (oczywiście tylko w miejscach połączenia z nową ścianą). Nowa ściana działowa musi być również połączona z przylegającymi ścianami przy pomocy metalowych kotew.

W przypadku ściany szkieletowej po prostu montujemy szkielet, a następnie uzupełniamy go wybranymi płytami, po czym od razu możemy wykończyć ścianę.

Ściana nośna i działowa różnią się więc między sobą funkcją, ale także sposobem ich wznoszenia. Jeśli którąś z nich chcemy zburzyć, warto dowiedzieć się, z jaką ścianą mamy do czynienia. Uchroni to nas przed komplikacjami.